بررسی تاثیر درآمدهای حاصل از صادرات نفت بر مخارج دولت در اقتصاد کشور ایران

فایل WORD

تعداد صفحات: 32

فایل پروژه تحقیقی با عنوان”بررسی تاثیر درآمدهای حاصل از صادرات نفت بر مخارج دولت دراقتصاد کشور ایران” با استفاده از آمار داده های درآمدهای نفتی ایران و مخارج مصرفی دولت ایران به عنوان شاخص اندازه دولت به بررسی تاثیر درآمدهای نفتی بر اندازه دولت در اقتصاد ایران پرداخته است. روش مورد استفاده در پروژه حاضر خودرگرسیون با وقفه گسترده ARDL است. نتایج حاصل از برآورد مدل در دو بخش مدل کوتاه مدت و بلندمدت مورد بررسی قرار گرفته است. سپس آزمون های تشخیصی مدل از جمله توزیع نرمال باقیمانده، ناهمسانی واریانس، تصریح مدل (رمزی ریست تست) و خودهمبستگی سریالی و همچنین ثبات ساختاری مدل انجا گرفته است و نتایج این آزمون ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. که در ادامه بخشی از متن پروژه ارائه شده است:

مقایسه اندازه دولت‌ها در کشورهای مختلف 

با نگاهی به اندازه دولت‌ها در گروه کشورها با درآمدهای سرانه مختلف می‌توان نکته جالبی مشاهده کرد که گروه کشورهای با درآمد بالا، اندازه دولت بزرگ‌تر و بالعکس گروه کشورهای با درآمد پایین، اندازه دولت کوچکتری داشته‌اند. بر اساس آخرین آمارهای بانک جهانی، متوسط اندازه دولت در کشورهای دارای درآمد بالا 30 درصد، در کشورهای با درآمد کمتر از متوسط، 19 درصد و در کشورهای با درآمد پایین 14 درصد است، اما زمانی که اندازه دولت را در کشورهای مختلف بررسی می‌کنیم، روشن می‌شود که کشورها با سطوح مختلف توسعه‌یافتگی از سطوح مختلف اندازه دولت برخوردار بوده‌اند. برای مثال کشورهای توسعه‌یافته‌ای همچون فرانسه، انگلستان و ایتالیا اندازه دولت از سطوح 40 درصد نیز بزرگ‌تر است در حالی که اندازه دولت در کشورهای توسعه‌یافته‌ دیگر بسیار کمتر بوده است. مثلا اندازه دولت در سنگاپور برابر 13 درصد، کانادا برابر 18 درصد و آمریکا برابر 24 درصد بوده است. همچنین کشور کمتر توسعه‌یافته‌ای مانند افغانستان از اندازه دولت بزرگی برابر 41 درصد و کشور کمتر توسعه‌یافته‌ای مانند پاکستان از اندازه دولت کوچکی برابر 19 درصد برخوردار بوده‌اند. کشورهایی مانند ایران و هند نیز در حال حاضر جزو کشورهایی هستند که از اندازه دولت پایین (کمتر از 20 درصد) برخوردار هستند.

روند اندازه دولت در اقتصاد ایران

اندازه دولت در اقتصاد ایران طی سه دهه اخیر شاهد نوساناتی بوده که این نوسانات همواره متاثر از درآمدهای نفتی، جنگ و بازسازی پس از آن و تحریم‌ها بوده است. این تاثیرات را به‌خصوص می‌توان در وابستگی منابع مالی دولت به درآمدهای حاصل از نفت دید؛ به‌نحوی‌که بررسی‌ها نشان می‌دهد در زمان افزایش درآمدهای نفتی مخارج دولت با افزایش و با کاهش درآمدهای نفتی مخارج و اندازه دولت نیز با کاهش مواجه بوده است. این تاثیرپذیری از تکانه‌های نفتی در اقتصاد ایران همواره موجب ایجاد بی‌ثباتی شده و نتیجه‌ای جز مداخلات بیش از اندازه دولت را در بر نداشته است. با بررسی روند اندازه دولت از سال 1368 یعنی درست پس از جنگ 8 ساله می‌توان نوسانات در این معیار را توضیح داد. از سال 1368 و با شروع دوره دولت پنجم و ششم (برنامه اول توسعه) اندازه دولت با 2/ 20 درصد همراه با نوساناتی در ابتدای سال1371 به 1/ 16 درصد کاهش یافت، اما پس از آن اندازه دولت که عمدتا به علت افزایش مخارج جاری و عمرانی دولت بود افزایش یافته و تا ابتدای سال 1376 به حدود 23 درصد رسید. در دوره دولت هفتم و هشتم اندازه دولت نیز با نوساناتی همراه بود به‌نحوی‌که طی دوره‌ای 8 ساله این نسبت از حدود 23 به 20 درصد کاهش یافت. در این بازه زمانی و تا سال 1378 به علت تکانه منفی نفتی و کاهش درآمدهای نفتی مخارج و اندازه دولت با کاهش مواجه شد و پس از آن به خاطر رونق اقتصادی، مخارج دولت نیز افزایش یافت اما چون افزایش تولید ناخالص داخلی بیش از مخارج دولت بود، در نهایت این نسبت با کاهش مواجه شد. پس از آن و در دولت‌های نهم و دهم اندازه دولت با افزایش چشمگیری در سال 1384 به علت افزایش مخارج دولت به‌ویژه در بخش عمرانی مواجه شد و این نسبت بالاترین میزان خود را در خرداد 1385 و حدود 26 درصد تجربه کرده است. پس از آن این نسبت با نوساناتی همراه بوده است اما از سال 1390 و به علت اعمال تحریم‌های اقتصادی و سیاسی و به دنبال آن کاهش درآمدهای نفتی این نسبت با کاهش زیادی همراه شده است؛ به‌نحوی‌ که با کاهش درآمدهای نفتی منابع مالی دولت نیز با کاهش مواجه شد و هر چند در این بازه زمانی رکود اقتصادی رخ داد، اما کاهش مخارج دولت بیشتر از کاهش تولید ناخالص داخلی بوده است و در اردیبهشت 1392 این نسبت به کمترین میزان خود در سه دهه اخیر رسید و عدد 13 درصد را تجربه کرد.

نتایج مدل کوتاه مدت

در تخمین مدل با الگوی ARDL ابتداء مدل پویا (کوتاه ‌مدت) برآورد و نتایج آن در جداول 5 و 7  ارائه شده که وقفه بهینه متغیرها براساس معیار شوارتز- بیزین و آکائیک (جدول 4) و همچنین نتایج مدل کوتاه­مدت به صورت (,11) ARDL می‌باشد:

نتایج مدل بلند مدت مدل

در این مقاله به منظور بررسی وجود رابطه بلندمدت از آزمون بنرجی، دولادو و مستر استفاده شده است. اگر قدر مطلق آماره محاسباتی این آزمون از قدر مطلق آماره جدول بنرجی، دولادو و مستر بزرگتر باشد، حاکی از وجود رابطه بلند مدت بین متغیرها می­باشد.

نتایج مدل تصحیح خطای مدل

با استفاده از الگوی تصحیح خطا نوسانات کوتاه‌ مدت متغیرها را می­توان به دست آورد و در ارتباط با رابطه آن­ها در بلندمدت بحث نمود. نتایج حاصل از برآورد الگوی تصحیح خطا در جدول 8 نشان داده شده است.

آزمون­های استحکام مدل برآورد شده

نمودار 1 نتایج آزمون مجموع تجمعی خطاهای بازگشتی (CUSUM) را نشان می­دهد. این آزمون ثبات ساختاری مدل برآورد شده را مورد بررسی قرار می­دهد. اگر مجموع تجمعی خطاهای بازگشتی از مرزهای مثبت منفی دو انحراف معیار خارج نشود بیانگر ثبات ساختاری مدل می­باشد.